Kardiyoloji Bölümü Hangi Hastalıklara Bakıyor? Bilimsel Merakla, Sade Bir Yol Haritası

Bilime meraklı bir okur ve öğrendiklerini paylaşmayı seven biri olarak, “Kardiyoloji bölümü hangi hastalıklara bakıyor?” sorusunu sadece listeleyip geçmek istemedim. Gelin; kalbin elektriğinden kapaklarına, damarlardan ritimlere kadar uzanan geniş tabloyu, araştırmaların çizdiği çerçevede ama herkesin anlayacağı bir dille birlikte keşfedelim.

Kalp ve Damarın Ortak Sahnesi: Koroner Arter Hastalıkları

Kalp kasını besleyen koroner arterlerin iç yüzeyinde biriken plaklar (ateroskleroz), damarın daralmasına veya tamamen tıkanmasına yol açabilir. Bu süreç; stabil angina (eforla gelen göğüs ağrısı), kararsız angina ve kalp krizi (miyokard enfarktüsü) gibi tablolarla karşımıza çıkar. Kardiyologlar tanıda EKG, yüksek duyarlılıklı troponin gibi biyobelirteçler, efor testleri, BT koroner anjiyo ve gerekirse klasik anjiyografiyi kullanır; tedavide yaşam tarzı ve ilaçlarla birlikte damar açma (stent) gibi girişimler devreye girer.

Ritim İşleri: Aritmiler ve İletim Bozuklukları

Kalbin “metronomu” bozulduğunda ritimler hızlanır, yavaşlar ya da düzensizleşir. Atriyal fibrilasyon (AF) en sık görülen düzensiz ritimdir ve pıhtı–inme riskini artırabilir. SVT, VT gibi taşikardiler, bradikardi (yavaş ritim) ve AV blok gibi iletim sorunları da kardiyolojinin alanındadır. Tanıda EKG, 24–72 saatlik Holter kayıtları, olay kaydediciler ve elektrofizyolojik çalışmalar kullanılır. Tedavide ilaçlar, ablasyon işlemleri, kalp pili ve ICD/CRT gibi cihazlar rol oynar.

Pompa Gücü: Kalp Yetersizliği ve Kardiyomiyopatiler

Kalp yetersizliği, kalbin vücudun ihtiyaç duyduğu kanı yeterince pompalayamaması anlamına gelir. Nefes darlığı, çabuk yorulma ve bacaklarda şişlik gibi belirtiler görülür. EKO ile ejeksiyon fraksiyonu ve kapak/duvar hareketleri değerlendirilir. Nedende sıklıkla koroner hastalık, hipertansiyon veya kardiyomiyopatiler (ör. dilate, hipertrofik, restriktif) yatar. Tedavi yaşam tarzı, ilaçlar (ACE/ARB/ARNI, beta bloker, MRA, SGLT2 inhibitörleri), cihaz tedavileri (CRT, ICD) ve seçilmiş olgularda ileri girişimleri içerebilir.

Kapak Dünyası: Valvüler Kalp Hastalıkları

Kalbin kapakları tam kapanmazsa yetmezlik, yeterince açılamazsa darlık gelişir. En bilinenleri aort darlığı ve mitral yetmezliğidir. Tanıda EKO temel araçtır; tedavide takip–ilaç, cerrahi onarım/değişim ya da TAVI, MitraClip gibi kateter temelli çözümler uygulanabilir. Kararı; semptomlar, kapak ölçümleri ve eşlik eden hastalıklar birlikte belirler.

Basınç Dengesi: Hipertansiyon ve Pulmoner Hipertansiyon

Hipertansiyon (yüksek tansiyon), kalp damar sisteminin en yaygın ve sessiz risk faktörlerinden biridir; damar sertliğini hızlandırır, kalp yetersizliği ve inme riskini artırır. Kardiyoloji, doğru ölçüm, organ hasarı taraması ve hedefe yönelik tedaviyle süreci yönetir. Pulmoner hipertansiyon ise akciğere giden damarlardaki basıncın artmasıdır; eforla nefes darlığı tipiktir. EKO, BNP/NT-proBNP, gerekirse sağ kalp kateterizasyonu tanıda kilittir; nedenine göre ilaç ve girişimsel yaklaşımlar planlanır.

Kalbin Zarı ve Çevresi: Perikard ve Enfeksiyonlar

Perikardit (kalp zarı iltihabı) göğüs ağrısı ve sürtünme sesiyle gelir; EKG’de yaygın ST değişiklikleri görülebilir. Perikardiyal efüzyon ve nadiren kardiyak tamponad acil müdahale gerektirebilir. Endokardit (kapak iç yüzünün enfeksiyonu), ateş ve üfürümle kendini gösterebilir; EKO ve kan kültürleriyle tanı konur, uzun süreli antibiyotik ve bazen cerrahi gerekebilir. Kardiyoloji, tanı ve çok disiplinli tedavi süreçlerinin merkezindedir.

Doğuştan Gelen Tablolar: Konjenital Kalp Hastalıkları (Erişkin ve Çocuk)

Doğuştan kalp delikleri (ASD, VSD), kapak anormallikleri ya da büyük damar bozuklukları çocukluk çağında çocuk kardiyolojisi tarafından izlenir; erişkinliğe taşınan olgularda Erişkin Doğumsal Kalp Hastalıkları klinikleri devreye girer. Girişimsel kapatma, stent ve cerrahi seçenekleri, çok disiplinli değerlendirmenin parçasıdır.

Aort ve Büyük Damarlar: Aort Anevrizması ve Diseksiyon

Aort anevrizması (genişleme) riskli boyutlara ulaşınca yırtılma (diseksiyon) tehlikesi taşır. Kardiyoloji; EKO, BT/MRG ile çap ve ilerlemeyi izler, kan basıncı kontrolü ve uygun zamanda cerrahi/endovasküler yönlendirme ile süreci yönetir. Bazı genetik sendromlarda (Marfan vb.) yakın takip esastır.

Metabolik Zemin: Dislipidemi, Diyabet ve Kardiyovasküler Önleme

Kardiyoloji yalnızca hastalık çıktığında devreye girmez; birincil ve ikincil korunmada da başroldedir. LDL kolesterol yönetimi, diyabet ve obezite ile mücadele, sigarayı bırakma, kan basıncı hedefleri ve egzersiz reçeteleri; kanıta dayalı rehberlerle yürütülür. Amaç; ilk veya tekrar kalp-damar olayını önlemektir.

Tanıda Bilim, Anlatımda Sadelik: Hangi Testler Kullanılır?

• EKG ve Ritim İzlemi: Elektriksel aktivite ve aritmilerin yakalanması.
• Ekokardiyografi (EKO): Kapak işlevi, odacıklar, duvar hareketleri ve pompa gücü.
• Stres Testleri: Efor EKG, stres EKO veya nükleer testlerle iskemi saptanması.
• Gelişmiş Görüntüleme: BT koroner anjiyo, kalsiyum skoru; kalp MR ile doku karakterizasyonu (fibroz, ödem, skar).
• Laboratuvar Belirteçleri: Troponin, BNP/NT-proBNP, lipid profili, glukoz/HbA1c.

Kimin Kapısını Çalmalı? Kardiyoloji–Kalp Damar Cerrahisi Ayrımı

Sık karışan bir nokta: Kardiyolog tanı, tıbbi tedavi ve kateter temelli girişimlerde uzmandır; kalp damar cerrahı ise bypass, kapak onarımı/değişimi gibi ameliyatları yapar. Pek çok durumda iki branş, hasta lehine ortak karar verir.

Geleceğe Kısa Bir Bakış: Yapay Zekâ, Giyilebilirler ve Evde Takip

Klinik verilerle eğitilen algoritmalar; EKG yorumunu hızlandırıyor, kalp yetersizliği alevlenmelerini önceden öngörebiliyor. Giyilebilir cihazlardan gelen ritim sinyalleri, doğru triyajla kardiyolojiye köprü kuruyor. Ama teknoloji ne kadar ilerlerse ilerlesin, bireyin hikâyesi ve hekim–hasta iletişimi kararın kalbinde yer almayı sürdürüyor.

Özetle: Kardiyoloji Hangi Hastalıklara Bakar?

• Koroner arter hastalıkları ve kalp krizi
• Aritmiler ve iletim bozuklukları (AF, SVT, VT, AV blok vb.)
• Kalp yetersizliği ve kardiyomiyopatiler
• Kapak hastalıkları (aort, mitral, triküspit, pulmoner)
• Hipertansiyon ve pulmoner hipertansiyon
• Perikard hastalıkları, endokardit ve diğer enfeksiyonlar
• Konjenital kalp hastalıkları (çocuk ve erişkin)
• Aort anevrizması/diseksiyonu ve büyük damar hastalıkları
• Dislipidemi, diyabet gibi risklerin yönetimi ve kardiyovasküler önleme

Tartışmayı Başlatalım: Sizin Deneyiminiz Ne Söylüyor?

• Hangi belirti sizi kardiyoloji polikliniğinin kapısını çalmaya itti veya itirdi?
• “Kardiyoloji mi, kalp damar cerrahisi mi?” ayrımında hiç tereddüt yaşadınız mı—nasıl çözdünüz?
• Giyilebilir cihaz uyarıları (düzensiz ritim vb.) sizi hekime götürür mü, yoksa önce bekler misiniz?
• Kalp sağlığınız için bugün atabileceğiniz küçük ama sürdürülebilir bir adım ne olabilir?